Roli i Domosdoshëm i Shoqërisë Civile në Integrimin Evropian
Foto nga: Kolegji i Evropës në Tiranë
Procesi i integrimit në BE nuk mund të ketë sukses pa pjesëmarrjen aktive të organizatave të shoqërisë civile (OShC). Ky ishte një nga përfundimet kryesore të konferencës “Zgjerimi i BE-së dhe Transformimi Shoqëror në Ballkanin Perëndimor: Shoqëria Civile dhe Angazhimi i Rinisë për Qëndrueshmërinë Demokratike”, e organizuar nga Kolegji i Evropës në Tiranë.
OShC-të luajnë një rol thelbësor në transformimin politik, duke siguruar që anëtarësimi në BE të mos jetë thjesht një proces burokratik, por një ndryshim i vërtetë shoqëror. Gjatë panelit të diskutimit “Sfidat e Transformimit Shoqëror në Procesin e Anëtarësimit në BE – Roli i Organizatave të Shoqërisë Civile dhe Iniciativave të Angazhimit Rinor”, panelistët theksuan se shoqëria civile duhet të jetë pjesë aktive e proceseve vendimmarrëse, të ndihmojë në forcimin e besimit publik te institucionet dhe të mbajë qeveritë përgjegjëse. Për të pasur një proces real të anëtarësimit në BE, është e nevojshme një strategji e qartë që garanton kontributin dhe ndikimin efektiv të OShC-ve në ndryshimet politike.
BE-ja ka theksuar vazhdimisht, veçanërisht gjatë dy dekadave të fundit, se pa një shoqëri civile të fuqishme që mban përgjegjëse qeveritë, reformat rrezikojnë të mbeten sipërfaqësore dhe jetëshkurtra. Mbështetja e BE-së për shoqërinë civile fokusohet në dy prioritete kryesore:
- Forcimi i organizatave të shoqërisë civile – duke i ndihmuar ato të zhvillohen si aktorë të pavarur, dinamikë dhe efektivë në promovimin e vlerave demokratike.
- Përmirësimi i bashkëpunimit midis qeverisë dhe shoqërisë civile – një aspekt kyç, por shpesh sfidues i tranzicionit demokratik.
Një nga sfidat më të mëdha mbetet ngurrimi i disa qeverive për të njohur OShC-të si partnerë legjitimë dhe jo si kundërshtarë. Ndryshimi i kësaj perspektive kërkon një qasje të re në qeverisje, që promovon hapjen dhe angazhimin konstruktiv, edhe me zëra kritikë.
Duke marrë parasysh kufizimet në rritje të hapësirës civile në nivel global, BE-ja duhet të ndërmarrë veprime të qarta për të mbrojtur vlerat demokratike. Një përparësi kryesore duhet të jetë garantimi që hapësira civile të mbetet një aspekt i panegociueshëm në negociatat e anëtarësimit. Edhe pse angazhimi qytetar është pjesë e kritereve politike për anëtarësim në BE, zbatimi i këtyre kritereve ka qenë i paqëndrueshëm. Vendet që nuk respektojnë vlerat demokratike duhet të përballen me pasoja të qarta.
Një tjetër aspekt thelbësor është integrimi i shoqërisë civile në dialogjet e nivelit të lartë midis BE-së dhe vendeve kandidate. Transformimi i qëndrueshëm është i mundur vetëm kur OShC-të kanë një rol aktiv në formulimin e politikave dhe monitorimin e reformave. BE-ja e ka pranuar se pa një shoqëri civile të fortë, ekziston një rrezik serioz për prapakthim demokratik, edhe brenda vetë vendeve anëtare.